SLANGENBURG

Comité Matiging Kapbeleid Slangenburg

Comité Matiging Kapbeleid Slangenburg werd opgericht in 2016 na ingrijpende bosbouw werkzaamheden door Staatsbosbeheer (SBB) op landgoed de Slangenburg. Het Comité bestaat uit 5 leden en wordt gesteund door zo’n 60 omwonenden, allemaal betrokken boeren en burgers die zich zorgen maken over hun leefomgeving en de natuur.

Wij proberen het beheer van SBB te beïnvloeden door in gesprek te gaan en te wijzen op onvolkomenheden in werkwijze zoals het blessen van monumentale bomen, horstbomen of bomen te dicht bij een dassenburcht. Daarnaast informeren wij omwonenden en proberen druk uit te oefenen via de pers.

Kaalkap

Vanaf 2011/2012 neemt de houtoogst ineens toe met een piek in 2015 waarbij ruim 6 ha bos verdwijnt aan kaalkap. Een enorme aanslag op het kleinschalige, coulissen landschap zowel uit esthetisch als uit ecologisch oogpunt. De bodem is volledig aan gort gereden. Er wordt slechts een klein deel opnieuw ingeplant. De natuurlijke verjonging komt moeizaam van de grond. Dit wordt op ons aandringen in 2018 beoordeeld door een onafhankelijk bosbouwkundige. Er wordt besloten om  in 2021 opnieuw te bekijken waar herplant nodig is.

Uitdunning

Nadat in 2017 (bosbouwactiviteiten vinden om het jaar plaats) SBB enigszins bij zinnen lijkt gekomen, door landelijke druk de kaalkap minder in zwang is en ook de oogstcijfers weer normale proporties laten zien, slaan ze in 2019 opnieuw toe. Hele stukken bos worden omgevormd tot bomenplantages met uitkappaden van 4 meter breed om de 20 meter. Dichtbeboste percelen veranderen in doorkijkbossen. Rustplekken voor wild verdwijnen. Bosbodem waar mossen en paddenstoelen groeien worden doorploegd door harvesters. Deze harvesters zijn tot 23.00 uur ’s avonds in bedrijf met brullende motoren en koplampen zelfs op 20 meter afstand van een dassenburcht.  Veel mooie oude bomen worden gekapt terwijl juist deze bomen zo belangrijk zijn als beschutting tegen zon, wind en regen, als biotoop voor insecten, woonplek van vogels en zoogdieren en als prachtige landschapselementen.

Van biologische landbouw naar glyfosaatakkers

Op de pachtgronden van de Slangenburg werd sinds jaren biologisch geboerd. Een mooie symbiose tussen kleinschalige landbouw en natuur.

Als gevolg van stijging van de erfpachtkosten moet de biologische melkveehouder plaats maken voor een regulier bedrijf. Hiermee doen ook landbouwgiffen en kunstmest weer hun intrede. Tevens wordt er een moderne stal gebouwd voor 150 koeien waarbij de regels voor bouwen in de buurt van een rijksmonument (het kasteel met het trapeziumlanenstelsel) ruimhartig worden geïnterpreteerd. Het blijkt dat het reguliere boerenbedrijf door SBB is overgeplaatst vanuit  Natura 2000 gebied Stelkampsveld. De Slangenburg wordt opgeofferd om in Stelkampsveld wensnatuur te creëren waarbij honderden bomen worden gekapt.

 Beekbegeleidende bosstrook gekapt

Achter de pachtboerderij aan de Brunsveldweg 9 is door SBB een oude, beekbegeleidende bosstrook verwijderd en verwerkt tot houtsnippers. Onbegrijpelijk aangezien juist houtsingels en  bosstroken een verbindingszone vormen voor verschillende bosschages, dekking bieden aan wild, enorm belangrijk zijn voor de biodiversiteiten en bij uitstek kenmerkend zijn voor het Achterhoekse landschap. Desgevraagd wist SBB te melden dat de strook per ongeluk verwijderd is als gevolg van een miscommunicatie met de uitvoerder die alleen de vegetatie die de waterloop blokkeerde zou verwijderen.

Wij vinden het moeilijk te begrijpen dat een hele bosstrook verwijderd is door miscommunicatie. De uitvoerder is enkele dagen bezig geweest, de stronken zijn gefreesd en alles is verwerkt tot houtsnippers die hoog liggen opgestapeld naast de nabij gelegen vakantiewoning. Met enige welwillendheid geeft het op z’n minst een ontluisterende inkijk in de werkwijze van SBB. De vernielde bosstrook zal decennia nodig hebben om te herstellen. We hebben hiervan melding gemaakt bij de Provincie. De Provincie heeft gehandhaafd en SBB een herplantplicht opgelegd die nog dit jaar navolging dient te krijgen. Een deel van de verwijderde strook is reeds geannexeerd door de nieuwe bewoners van de pachtboerderij en bij de paardenweide getrokken.

Ecologische Hoofd Structuur, Provinciale ambitiekaart 2020

De Slangenburg maakt deel uit van de EHS maar de ontwikkelingen zijn stil komen te liggen. Op de ambitiekaart 2020 van de Provincie Gelderland staan landbouwpercelen die omgevormd moeten worden tot natuur, hieronder ook de pachtgronde. http://gelderland.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=11002823ff9c42ad9195668fd25ffb0e

De plannen voor verbindingen met andere natuurterreinen in de omgeving zijn verdwenen. https://www.trouw.nl/duurzaamheid-natuur/hoe-dertig-jaar-beleid-en-11-miljard-de-natuur-niks-hebben-opgeleverd~b095791d/

Beschermd bos volgens Staatsbosbeheer

In de bosvisie hanteert SBB de volgende richtlijnen voor natuurbeheer:

In 1/3 van hun areaal is bescherming van de natuur het belangrijkste doel

De rest van hun areaal bestaat uit multifunctionele bossen die een mix zijn van benutten, beleven en beschermen. https://www.staatsbosbeheer.nl/-/media/08-dossiers/bos-en-hout/rapport-groeiende-toekomst.pdf

De exploitatiedruk in de Slangenburg is onevenredig hoog in vergelijking met deze richtlijnen. Er is 57% van het bos aangewezen als productiebos. Hierin zijn een paar minuscule natuureilanden aangegeven zoals de in de natuurbeschermingswet opgenomen 20 meter rond een dassenburcht. Deze natuureilanden hebben een tijdelijke status en kunnen naar luim verplaatst of verwijderd worden. Het bos en lanenstelsel rond het kasteel heeft geen productiefunctie maar hier is een hoge recreatiedruk. In boswachterij Ruurlo zien we dat is 78% van het bos aangewezen als productiebos. Ook hier is de houtoogst in 2012 verdubbeld.

Conclusie

Wij hebben de laatste jaren moeten aanzien hoe op landgoed de Slangenburg SBB steeds meer de nadruk heeft gelegd op Benutten en Beleven, waarbij de zorg voor een robuuste natuur en landschappelijk schoon (Beschermen)  is verdrongen. Ook het uitblijven van verbindingszones met andere natuur en de ommezwaai van biologische landbouw naar reguliere landbouw verzwakken de ecologische samenhang. SBB is van mening dat in een productiebos de natuurwaarden behouden blijven en dat het qua landschapsbeleving voldoet. Wij stellen echter vast dat het leefgebied van dieren wordt bedreigt, een biotoop voor planten en paddenstoelen wordt aangetast en dat ons mooie landgoed veranderd in een lelijke bomenplantage. Uit contacten met andere bomen-beschermers hebben wij geconcludeerd dat de Slangenburg exemplarisch is voor een landelijk gevoerd beleid.

 Pleidooi

Nederland is verworden tot één van de dunst beboste landen van Europa. In deze tijd van klimaatsverandering zijn bomen van essentieel belang voor CO2 compensatie, koeling en als steunpilaar voor een ecologische hoofdstructuur. Bomen zijn bakens in het landschap. Bossen zijn plaatsen waar mensen rust en bezinning vinden. SBB legt de nadruk op houtoogst terwijl ze voor slechts 2 % voorzien in de Nederlandse houtvraag. Een landschap is snel verwoest maar kost eeuwen om weer vorm te krijgen. Laten we de laatste bossen van Nederland beschermen in plaats van exploiteren.